Bron: https://forum.kindertelefoon.nl/school-en-studie-39/school-maakt-me-depri-25211

 

Koppeling van persoonlijkheids- en identiteitsontwikkeling

 

Het meisje begint haar forumbericht met een vrij verdedigende houding. Ze geeft in de eerste zin aan, niet aanstellerig te willen zijn. Vervolgens gebruikt ze een zwaarwegend begrip om haar situatie te omschrijven: ze verklaart dat ze zich ‘zo depressief’ voelt. Dan pas benoemt ze wat het echte probleem schijnt te zijn, haar afkeer tegen het leren. In de loop van de tekst noemt ze een aantal dingen die als voorbeelden voor verschillende aspecten van de identiteitsontwikkeling volgens Erikson (Van der Wal & De Wilde, 2017) van de adolescent geïnterpreteerd kunnen worden.

 

Tijdsverwarring:moe, vroeg opstaan, vet te laat, slapen tijdens de les

De door het meisje in de casus genoemde belemmeringen kunnen tot stand komen door het gebrek aan voldoende tijdsperspectief in combinatie met een verhoogde slaapbehoefte als gevolg van een lichamelijke groeispurt in de puberteit. Adolescenten hebben vaak moeite met het plannen van hun taken en het inschatten van de tijdsduur ervan, dus bijvoorbeeld wanneer ze het beste naar bed kunnen gaan of het beste kunnen opstaan om in de ochtend voldoende tijd te hebben om niet te laat op school te zijn.

 

14 jaar van je leven verpest, het lijkt net 100 jaar

Ook deze twee uitspraken zijn voorbeelden voor tijdsverwarring, met name het slecht kunnen inschatten van de tijdsduur en de ontbrekende realistische blik op hun toekomst.

 

Werkverlamming:ik doe niks aan mijn huiswerk, ik fake dat ik ziek ben

Het meisje schrijft dat ze door een docent/e als ongeïnteresseerd en lui wordt bestempeld. Een dergelijke uitspraak van een docent heeft zeer waarschijnlijk als gevolg dat een adolescent zich minderwaardig voelt en als consequentie hiervan verlamt en geen eigen werkidentiteit gaat ontwikkelen. Vervolgens kan zij/hij geen ervaringen opdoen met het vastleggen van productieve doelstellingen, zijn eigen kunnen en succeservaringen. In het geval van onze casus ontwikkelde de jongere een afkeer tegen het leren en staakt ze zelfs bepaalde activiteiten.

 

Autoriteitsverwarring:ik moet teveel

Als een adolescent zijn eigen positie en die van een ander in het hiërarchische systeem niet aanvaard, spreekt men van autoriteitsverwarring. Het meisje van onze casus heeft blijkbaar sterk het gevoel dat haar alsmaar beslissingen worden opgelegd en dat ze zelf geen invloed op haar leven heeft. Of dat juist is of niet kunnen we aan de hand van haar bericht niet beoordelen. Feit is echter dat jongeren de waarden en normen van beide posities moeten ervaren door zelf invloed uit te oefenen maar ook invloed van de ander te leren accepteren.

 

Naast deze soorten van identiteitsverwarring noemt Erikson o.a. het besef van een zinvolle toekomst als een onderdeel van de identiteitsverwerving van de adolescent. Dit houdt in dat jongeren ideale en doelen van volwassenen overnemen. Deze stap in de ontwikkeling kan een puber helpen om motivatie te ervaren en beslissingen te nemen. Bij het meisje in onze casus ontbreekt dit besef nog. Ze ziet het nut van het leren niet in en keert zich concreet tegen zowel de kantoorbaan als ook de wetenschapswereld als mogelijk toekomstperspectief. Ze geeft echter niet aan wat ze wel van haar toekomst verwacht of welke dromen of wensen zij heeft.

 

Samenvattend geeft dit voorbeeld voor adolescentengedrag een goed beeld over de ontwikkeling van de persoonlijkheid in de puberteit. Vele jongeren zullen vergelijkbare dingen meemaken en vergelijkbare gedachten hebben. Het is dan ook geen extreem voorbeeld maar een dat veelvoorkomende aspecten bevat waarmee een docent of opvoeder te maken kan krijgen.

 

Docentenreactie

 

De adolescent geeft in haar forumbericht een aantal dingen aan waarop een docent oftewel mentor direct kan inspelen: negatieve feedback van een docent, te laat komen/vermoeidheid, ontbrekende motivatie voor het leren en gebrek aan toekomstvisie.

 

• In gesprek gaan met de desbetreffende collagedocent die het meisje negatief beoordeelt
• Praktische tips geven die helpen bij het creëren van een evenwicht tussen vrije tijd/ontspanning en school
• Tijdens mentoruren duidelijkheid krijgen over het zelfbeeld van de leerling door vragen te stellen of testjes te doen over wat ze leuk vindt, wat ze wil, etc. Op die manier kan de puber achter komen wat hij/zij belangrijk vindt en dat kan helpen op keuzes te maken. Het maken van deze keuzes tijdens de schoolcarrière zijn nodig om een toekomstideaal te kunnen formuleren en te bereiken. (Van der Wal & De Wilde, 2017)

 

Het meisje van de casus schrijft in haar post dat ze het leven niet meer ziet zitten. Bij deze uitspraak moeten de alarmbellen van een opvoeder gaan rinkelen. Het is echter nodig om de gehele situatie van het meisje te gaan bekijken om deze uitspraak te kunnen beoordelen. Pubers zijn geneigd om zwart-wit te denken omdat hun manier van abstract denken nog in ontwikkeling is. Mochten er meer aanwijzingen zijn dat het meisje serieuze zelfmoordgedachten heeft, moet een docent als eerste stap zijn bevindingen tegenover de leerling benoemen en het gesprek met haar aangaan.